فیزیوتراپی تعویض مفصل زانو

فیزیوتراپی تعویض مفصل زانو

در این مطلب ابتدا در مورد جرّاحی تعویض مفصل زانو، عوارض و مزایای آن توضیح خواهیم داد و سپس شما را با فیزیوتراپی تعویض مفصل زانو و امکان انجام آن در منزل آشنا می‌کنیم؛ امّا یک فرد چه زمانی به این عمل احتیاج پیدا خواهد کرد؟

عمل تعویض مفصل زانو

آرتوپلاستی زانو یا تعویض مفصل زانو یک عمل جراحی ارتوپدی است که بعد از آسیب دیدن اجزای مفصل برای بهبود عملکرد، این اجزاء با اعضای مصنوعی تعویض می‌شوند؛ در بعضی جراحی‌ها یک یا دو جزء عوض می‌شوند و در عمل کامل هر سه بخش مفصل زانو جایگزین می‌گردند.

 در 50٪ موارد کشکک نیز تعویض می شود. دلایل تعویض کشکک عبارتند از: پوکی استخوان ، آسیب به کشکک و... تعویض مفصل زانو باعث از بین بردن درد و بازیابی عملکرد قسمت های آسیب دیده مفصل زانو میشود.
دو نوع جراحی تعویض مفصل انجام میشود:
1.    آرتوپلاستی کامل زانو (TKA) یا تعویض کامل زانو: در این جراحی هر دو سمت مفصل زانو تحت جراحی قرار میگیرد.
2.     جابجایی جانبی مفصل زانو( PKR): این نوع جراحی فقط در یک طرف مفصل زانو انجام میشود.
افراد در سنین شصت تا هشتاد سالگی معمولا به این جراحی نیاز پیدا می‌کنند امّا در سنین پایین‌تر هم احتمال آن وجود دارد، مثلا به علت صدمات ناشی از تصادف. به تشخیص پزشک و بسته به شدت عارضه، گاهی روش‌های دارویی، زانوبند، فیزیوتراپی و تزریق تجویز می‌شود و در صورتی که هیچ‌کدام از این درمان‌ها مفید واقع نشوند، جراحی تعویض مفصل زانو انجام می‌شود.

در ادامه با دلایل انجام این روش آشنا می‌شوید:

دلایل تعویض مفصل زانو

معمولا علت این عمل تعویض مفصل زانو ، دردهای مزمن و آزاردهنده در این ناحیه و کاهش توان حرکتی است که گاهی با انحراف و پرانتزی یا ضربدری شدن همراه است؛ باید بدانید که شایع‌ترین دلیل این دردها آرتریت می‌باشد که فراگیرترین انواع آن سه دسته هستند:

• روماتیسم مفصلی: نوعی از این عارضه آرتریت التهابی است که شایع‌ترین آنها روماتیسم مفصلی است؛ در این اختلال مادة محافظ دور مفاصل ضخیم و ملتهب شده و به همین علت به غضروف صدمه می‌زند، این بیماری در نهایت غضروف را از بین می‌برد و باعث سفت شدن و درد شدید در مفصل زانو می‌شود.
• آرتریت ناشی از ضربه: معمولا بعد از یک آسیب جدی در زانو این عارضه اتفاق می‌افتد؛ گاهی استخوان‌های دور زانو شگستگی پیدا می‌کنند و یا رباط‌های آن پاره می‌شوند که با گذشت زمان به غضروف مفصلی صدمه زده و موجب درد در این ناحیه و کاهش توان حرکتی می‌شود.
• آرتروز زانو: این یک عارضة فرسایشی است که معمولا با بالارفتن سن انسان رخ می‌دهد. افراد بالای 50 سال در معرض این بیماری هستند امّا گاهی در جوانی هم ممکن است اتفاق بیفتد که در آن غضروفِ محافظ استخوان‌های زانو، فرسوده و نرم می‌گردد و موجب ساییده شدن این استخوان‌ها به یکدیگر و در نتیجه درد و سفت شدن این عضو می‌شود.

انواع جراحی مفصل زانو

پیش از این اشاره شد که بسته به نوع و شدت آسیب‌ها یک یا هر سه قسمت مفصل تعویض می‌شوند، انواع این عمل عبارتند از: تعویض تک قسمتی، تعویض رباط صلیبی قدامی، نگه داشتن رباط صلیبی، روش ثابت، و روش لولادار.

مزایای عمل تعویض مفصل زانو

طبیعی است که هر عمل جراحی و یا هر روش درمانی برای بهبود بیماری و از بین رفتن عوارض آن است؛ در ادامه مزیّت‌های این روش درمانی را بیان خواهیم کرد:

• بازگرداندن توان حرکتی بیمار: بعد از آن بیمار قادر است به راحتی بنشیند و راه برود.
• کاهش درد و بازگشتن فرم اولیه: با انجام فیزیوتراپی عمل تعویض مفصل زانو، نه تنها درد از بین می‌رود بلکه شکل ضربدری و یا پرانتزی آن از بین رفته و به حالت طبیعی باز می‌گردد.
• خودکفایی بیمار: وقتی مفصل زانو دچار مشکل باشد معمولا فرد بدون کمک دیگران قادر به انجام کارهای خود نیست و پس از درمان دیگر نیازی به کمک نداشته و اعتماد به نفس خود را باز می‌یابد.
• تثبیت عضو: در زمان اوج عارضه ممکن است مفصل زانو با هر حرکتی صدا تولید کند و یا از جا دربیاید که بعد از عمل این مشکل رفع می‌شود.

عوارض جراحی تعویض مفصل زانو

باید توجه داشت که هر روش درمانی از جمله عمل‌های جراحی ممکن است عوارضی را در پی داشته باشند؛ پزشک متخصص معمولا بیماران را راهنمایی می‌کند که با در نظر گرفتن محاسن و معایب این روش، کدام را انتخاب کنند. هر جراحی ممکن است با عفونت بعد از عمل، دررفتگی‌ها، شکستگی و یا آسیب به عضله‌های مجاور همراه باشد که البته این عوارض اکثرا جبران‌پذیر هستند.

با بیان مقدمات ذکر شده در ادامه با عوارض و معایبی که ممکن است عمل تعویض مفصل زانو داشته باشد آشنا شوید:

• سفتی: شایعترین شکایت به دنبال تعویض اولیه زانو است که تقریباً 6 تا 7٪ از بیماران تحت عمل جراحی را تحت تأثیر قرار می دهد.
• آسیب عصبی
• بی ثباتی در مفصل
• عفونت: بعد از عمل، زخم باید هر سه روز یک بار پانسمان شود و بعد از استحمام کاملا خشک شده و استریل شود، در غیر این صورت عفونی خواهد شد.
• پس‌زدن یا دررفتگی: مفاصل مصنوعی معمولا 110 کیلو بار را تحمل می‌کنند و اگر بیمار اضافه وزن داشته باشد، ممکن است دچار دررفتگی و پس زدن عضو در این قسمت بشود.
• تشکیل لخته خون: گاهی ممکن است داروی ضد انعقاد به بیمار نرسد و پس از عمل با خون لخته شده مواجه شود که شاید حتی به سکتة مغزی یا قلبی منجر شود؛ لازم به ذکر است که این عارضه پس از هر عملی می‌تواند رخ بدهد.

هزینه عمل تعویض مفصل زانو چقدر است؟

این روش نیز مانند هر درمانی می‌تواند هزینه‌های متغیّری داشته باشد که به عواملی نظیر: نوع ایمپلنت‌های کار گذاشته شده و روش جراحی، مدت زمان بستری شدن، مقدار زمان عمل و مراقبت‌های پیش‌بینی نشده بستگی دارد.

امّا اگر همه چیز به روش‌های معمول پیش برود، آخرین قیمت مفاصل مصنوعی بین شش تا هفت میلیون تومان است . هزینه تعویض مفصل زانو البته در بیمارستان‌های شخصی در حدود هشت میلیون تومان و اگر به بخش مراقبت‌های ویژه نیاز باشد، دو تا سه میلیون تومان هزینه دارد. البته قیمت‌های یاد شده در بیمارستان‌های دولتی پایین‌تر است و برای بخش مراقبت‌های ویژه هزینة اضافی دریافت نمی‌شود.

درد بعد از عمل تعویض مفصل زانو

بعد از انجام جراحی به طور طبیعی تا جا افتادن اعضای تعویض شده و التیام زخم، معمولا در هفته‌های اول درد وجود خواهد داشت که طبق نظر پزشک از روش‌های مختلفی برای تسکین، استفاده می‌شود:

• تزریق مورفین یا اکسی‌مورفین در رگ با استفاده از پمپ مخصوص به طور مرتب.
• به وسیلة داروهای خوراکی ضد استروئیدی و ضد التهاب مثل سلکوکسیب، استامینوفن و پرگابالین.
• روش‌های فیزویوتراپی که علاوه بر تسکین درد، توان حرکتی را افزایش می‌دهند.

فیزیوتراپی تعویض مفصل زانو

گاهی قبل از عمل نیز فرد نیاز به مداخله توانبخشی دارد. فیزیوتراپی می تواند تمرینات را قبل از عمل به بیمار آموزش دهد تا بیمار بتواند روشها را درک کند و پس از عمل بلافاصله آماده تمرین نسخه صحیح از تمرینهای مناسب باشد. همچنین مهم است که وضعیت عملکردی بیمار قبل از عمل بهینه باشد و دچار ضعف عضلانی نباشد. تمرکز یک برنامه تمرینی قبل از عمل باید بر روی عملکرد بیمار و تمرین های تقویت کننده برای هر دو اندام تحتانی باشد.

شواهد نشان می دهد که فیزیوتراپی همیشه بعد از عمل جراحی آرتروپلاستی کامل زانو برای بیمار مفید است. همچنین برخی از شواهد وجود دارد که تاکید میکند فیزیوتراپی برای کاهش مدت دوره نقاهت بعد از جراحی نیز مفید است.
این جلسات به شما کمک می کنند که:

• پای خود را تقویت کنید.
• حرکات زانو را بازیابی کنید.
• دردتان کاهش یابد.
• ادم و تورم کاهش یابد.
• دامنه حرکتی بدون درد زانو افزایش یابد.
• و همچنین به شما کمک می کند تا هر چه زودتر روی زانوی جدید خود قدم بردارید.

تمرینات فیزیوتراپی عمل مفصل زانو

بعد از جراحی تعویض مفصل زانو، انجام تمرین‌های فیزیوتراپی زیر نظر متخصصان فیزیوتراپیست بسیار مهم است، این حرکات باعث می‌شود که عضلات شما تقویت شده و توان حرکت کردن خود را بازیابید. همچنین به افزایش گردش خون در پاها کمک می‌کند، که برای جلوگیری از لخته شدن خون بسیار مهم است. در فیزیوتراپی مفصل زانو تمریناتی برای بالابردن استقامت ماهیچه‌های بیمار انجام می‌شود که روش صحیح حرکت کردن را آموزش می‌دهند و درد زانو را کم می‌کنند.

معمولا فیزیوتراپیست به شما توصیه می‌کند تا در اسرع وقت حرکات را آغاز کنید و روزی دو تا سه مرتبه و به مدت سی دقیقه تمرین های تعویض مفصل زانو را انجام دهید و یا پیاده‌روی کنید؛ در ادامه مهم‌ترین ورزش‌های فیزیوتراپی مفصل زانو که باعث بازگشتن بیمار به زندگی عادی می‌شوند را بیان خواهیم کرد:

تمرین عضله‌های چهارسر ران

در این حرکت بیمار عضلات ران را سفت کرده، زانو را صاف نگه می‌دارد و پنج تا ده ثانیه صبر می‌کند؛ این تمرین معمولا به مدت دو دقیقه و تا ده بار تکرار می‌شود و مابین هر مرتبه یک دقیقه استراحت می‌کند.

حرکت مچ پا

این حرکت برای از بین بردن ورم مُچ و قسمت پایین پا انجام می‌شود؛ عضلة ساق و ران با کمک فیزیوتراپیست منقبض می‌شود و پا از مچ به صورت ریتم‌دار پایین و بالا می‌رود، این حرکت دو تا سه بار در روز و به هر بار به مدت سه دقیقه صورت می‌گیرد.

تمرین بالاکشیدن پای صاف شده

مانند حرکت اول، عضلات ران سفت شده و در حالی که زانو صاف می‌شود، پا را چند سانتیمتر بالا می‌آورند و پنج تا ده ثانیه نگه داشته و بعد به آرامی پایین می‌آورند؛ تکرار و مدت این ورزش مانند حرکت اول است.

صاف نگه‌داشتن زانو

متخصص یک حوله زیر پاشنة پا قرار می‌دهد و از بیمار می‌خواهد تا ران خود را منقبض کند و زانوی خود را صاف نگه داشته و پشت آن را به تخت بچسباند؛ این حرکت هم پنج تا ده ثانیه در هر مرتبه طول می‌کشد.

خم کردن زانو به کمک تخت

زانو تا حد امکان خم شده و پاشنه روی تخت سُر می‌خورد، پا در خم‌ترین حالت پنج تا ده ثانیه نگه داشته شده و سپس صاف می‌شود.

خم کردن زانو در وضعیت نشسته

در حال نشسته روی تخت، پای دیگر را پشت پاشنة پای عمل شده در حالت محافظ قرار می‌دهند، سپس آرام زانو را تا حد امکان خم کرده و بعد از پنج تا ده ثانیه صاف می‌کنند.

خم کردن زانو بدون محافظ

در حالتی شبیه به حرکت قبلی بدون محافظت پای دیگر انجام می‌شود، سپس برای بیشتر خم شدن زانو، قسمت بالاتنه را به سمت جلو حرکت می‌دهند، این تمرین را تا جایی که خسته شوند یا زانو کاملا خم شود انجام می‌دهند.

الگوی صحیح استفاده از پله بعد از تعویض مفصل کامل زانو

برای چند هفته اول پس از جراحی، الگویی که باید در بالا وپایین رفتن از پله دنبال شود: "با پای خوب یا در واقع پایی که جراحی نشده از پله بالا روید و با پای بد یا در واقع پایی که تحت عمل جراحی قرار گرفته از پله پایین بیایید". هرچه قوی تر می شوید ، بهتر است که از پله ها بطور متناوب یک پا در هر مرحله استفاده کنید. نگه داشتن نرده کمک کننده خواهد بود.

روش‌های دیگر فیزیوتراپی

علاوه بر تمرینات ذکر شده، فیزیوتراپیست به بیمار آموزش می‌دهد که چگونه با استفاده از میله راه برود تا برای حرکت طبیعی آماده شود. برای فیزیوتراپی مفصل زانو دستگاه‌هایی نیز وجود دارد، مانند: اولتراسوند، روش لیزر و دستگاه سی.پی.ام که زیر زانوی بیمار قرار گرفته و بدون حرکتِ فرد، آن را خم و راست می‌کند.

فیزیوتراپی بعد از جرّاحی مفصل زانو در منزل

همواره بیمارانی هستند که پس از عمل به دلیل کهولت سن یا سخت بودن جراحی، نمی‌توانند برای فیزیوتراپی از منزل خارج شوند یا طبق دستور پزشک باید در حالت استراحت مطلق باشند؛ در این حالت‌ها انجام ورزش‌ها و تمریناتی که در بالا گفته شد، زیر نظر فیزیوتراپیست در منزل امکان‌پذیر است. ما به شما این مژده را می‌دهیم که متخصصان هوم‌ویزیت در تمام مراحل فیزیوتراپی مفصل زانو در منزل کنار شما خواهند بود.

درباره هوم ویزیت

هوم ویزیت یک استارت آپ فعال در زمینه خدمات پزشکی و مراقبتی در منزل است که به صورت پلتفرمی کار می کند که بیماران را به پزشکان ،پرستاران و فیزیوتراپ ها وصل می کند.هوم ویزیت با همراهی تیمی مجرب و کاربلد، پزشک و فیزیوتراپ و یا متخصص مناسب با وضعیت بیمار را به منزل شما اعزام میکند.

برای مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید. 02147629600