کاردرمانی فلج مغزی
در این مطلب با ما همراه باشید تا با عارضه فلج مغزی یا cp، علائم و دلایل آن و کاردرمانی فلج مغزی در کودکان به طور کامل آشنا شوید. تا به حال حتما نام این بیماری را شنیده‌اید اما اینکه واقعا از کجا می‌آید و دلایل بروز و روش درمان آن چیست را در ادامه خواهید خواند.
فلج مغزی
فلج مغزی در کودکان یا همان cp معمولا پیش از تولد به مغز انسان وارد می‌شود و یک اختلال وضعیت بدنی است که در آن توان حرکتی و ماهیچه‌ای فرد با مشکل مواجه می‌شود؛ به عبارت دیگر زمانی که مغز هنوز در حال رشد و تکامل است به مناطق مختلف آن صدمه وارد می‌شود و کنترل وضعیت بدن از دست می‌رود. البته این صدمات ممکن است گاهی به مغز بالغ نیز وارد شوند و به فلج مغزی ختم شوند.
عوارض این بیماری ممکن است تمام بدن یا نیمی از آن را درگیر کنند یا تنها قسمتی از آن را مختل کنند، خوشبختانه این آسیب‌ها با بالا رفتن سن بدتر نمی‌شوند و معمولا ثابت هستند.
دلایل بروز فلج مغزی
این اختلال در اثر متوقف شدن روند تکامل مغز یا صدمه دیدن آن ایجاد می‌شود و هرچند دلیل اصلی آن در بیشتر موارد مشخص نمی‌شود، در ادامه مهم‌ترین عواملی که می‌توانند منجر به فلج مغری شوند را بیان خواهیم کرد:
- وارد آمدن ضربه به سر نوزاد یا انسان بالغ در اثر سانحه یا تصادف
- ایجاد وقفه در خونرسانی به مغز در اثر سکته که علاوه بر افراد بزرگسال در جنین هم اتفاق می افتد
- اختناق هنگام زایمان که موجب نرسیدن اکسیژن به مغز نوزاد بر اثر بارداری و زایمان مشکل می‌شود
- ناهنجاری در تکامل مغز به دلیل جهش‌های ژنتیکی یا دلایل وراثتی
- بیماری‌های خاص یا عفونت بدن مادر در زمان بارداری که بر رشد مغزی جنین اثر می‌گذارند
- بروز التهاب در مغز و اطراف آن در دوره جنینی به دلیل عفونت
علائم فلج مغزی
در هر فرد این عارضه ممکن است به اشکال متفاوتی بروز کند، به عبارت دیگر علامت‌های گوناگونی برای فلج مغزی وجود دارد که در ادامه مهم‌ترینِ آنها را بررسی می‌کنیم:
- تشنّج: این افراد بسته به نوع و شدت بیماری، روزانه، هفتگی یا ماهانه با تشنّج دست و پنجه نرم می‌کنند.
- حرکات غیر اختیاری و رعشه در بدن.
- اسپاسم: رفلکس بیش از حد در ماهیچه‌های سفت شده.
- آتاکسی: هماهنگ نبودن ماهیچه‌ها.
- حرکات پرشی و چرخشی آرام.
- ریجیدیتی: ماهیچه‌های سفت شده همراه با رفلکس طبیعی.
- متعادل نبودن ماهیچه‌های بدن: شُل بودن یا سفتیِ بسیار زیاد در عضلات.
- استفاده کردن از یک طرف بدن: گاهی عضلات یک سمت بدن دچار سفتی یا شل بودن بیش از حد عضلات هستند و یا بی‌حس می‌شوند که در این حالت بیمار تمایل به استفاده از سمت دیگر بدن را دارد.
- ایجاد اختلال در گام برداشتن: مثلا حرکت بر روی انگشتان پا
- با قد خمیده یا به اصطلاح عامیانه دولا راه رفتن
- حرکت کردن به طرز نامتقارن و با زانوهای ضربدری مانند قیچی
- ناتوانی در برداشتن اجسام به صورت طبیعی
- مشکلات در فراگیری مهارتهای سخن گفتن و چینش کلمات
- جاری شدن آب دهان و مشکل در بلع غذا
- تأخیر در فرآیند رشد
مشکلات کودکان فلج مغزی
همان‌طور که پیش از این اشاره شد، علامت‌های این عارضه پیش‌رونده نیستند، اما اگر کوتاه شدن عضلات و اسپاسم آنها با روش‌های کاردرمانی فلج مغزی به وسیله محرک‌های خارجی کنترل نشوند، ممکن است عوارض آن بدتر شوند. گاهی فلج مغزی میتواند در سیستم عصبی و دیگر اندام‌ها اختلالات بیشتری ایجاد کند و عوارضی را در پی داشته باشد:
- مشکلات در یادگیری درس
- مشکلات هوشی،تکلمی
- درک نکردن اندازه و شکل اشیاء
- مشکلات در حرف زدن و ارتباط با دیگران
- مشکل در گفتار درست
- خوردن و آشامیدن نادرست
- مشکلات بینایی و شنوایی
کاردرمانی فلج مغزی
در انجام کاردرمانی کودکان سی پی سعی می شود تا فرد مبتلا به cp با تمرینات هدفمند و علمی بتواند در مهارتهای حرکتی کوچک و بزرگ استقلال خود را داشته باشد.درمانگر به کودک فلج مغزی در استفاده کردن از لوازم اطراف خود کمک میکند. با تکنیک هایی که درمانگر انجام می دهد. کودک فلج مغزی در طول درمان در درست راه رفتن، نشستن،ایستادن و غذاخوردن به وضعیت نرمال تری میرسد.
فواید کاردرمانی فلج مغزی
مؤثرترین راهکاری که برای توان‌بخشی به مبتلایان فلج مغزی در نظر گرفته شده، روش‌های کاردرمانی است؛ این تکنیک‌ها باعث می‌شوند که علائم عصبی و جسمی این بیماری با گذشت زمان تشدید نشوند.
کاردرمانی فلج مغزی که معمولا به دو روش ذهنی و جسمی انجام می‌شود، میتواند عوارض این اختلال را کاهش دهد و باعث می‌گردد که فرد در سنین بالاتر نه تنها با عوارض شدیدتر رو به رو نباشد بلکه توان حرکتی و عصبی او افزایش می‌یابد.
فلج مغزی چالش های جسمی و شناختی را ارائه می دهد ، که می تواند توانایی بیمار را در انجام فعالیت های روزمره مختل کند. کاردرمانی این محدودیت ها را هدف قرار داده و بیماران را قادر می سازد تا به طور کامل در زندگی روزمره شرکت کرده و به اهداف فردی برسند.
کاردرمانی برای هر سنی که از فلج مغزی رنج میبرد مفید است.از سنین پایین ، کاردرمانی به کودکان در جهت بازی و یادگیری کمک می کند. و همچنین به کودکان کمک می کند تا درگیر روابط اجتماعی شوند و در مدرسه شرکت کنند.
اهداف کاردرمانی کودکان فلج مغزی
این روش درمان اثرات بسیاری بر بهبود وضعیت و سطح کیفی زندگی روزمره بیمار دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
- بازیابی و افزایش حداکثری توانایی‌های بیمار
- آموزش الگوی صحیح حرکتی
- بالارفتن سطح توجه و تمرکز و بهبود حافظه
- بهتر شدن پردازش حواس و یک‌پارچگی آنها
- افزایش درک محیطی
- بالارفتن قدرت عضلانی و جلوگیری از بدفرمی مفاصل
- آموزش انجام عکس‌العمل‌های مناسب و حرکات تعادلی
- ایجاد حس هویت و بالابردن اعتماد به نفس
چه زمانی نیاز به کاردرمانی است؟
در صورت نیاز به کمک به هنگام انجام فعالیتهای روزمره و تکالیف، کاردرمانی برای کودکان مبتلا به فلج مغزی توصیه می شود. از آنجا که هر مورد فلج مغزی منحصر به فرد است ، متخصصان پزشکی یک سری آزمایشات و ارزیابی هایی را انجام می دهند که در زیر شرح داده شده است:
- تست مهارت های حرکتی - آزمایش برای تشخیص اینکه آیا فرد می تواند حرکات اندام هایی مانند بازوها ، پاها و هماهنگی مناسب بدن را کنترل کند.
- عملکرد شناختی - آزمایش فعالیت های مغزی که استدلال ، حافظه ، توجه ، زبان ، دستیابی به اطلاعات و موارد دیگر را شامل می‌شود.
- تست مهارت های رشدی - آزمایش برای تعیین سطح مهارت شناختی رشد کودکان مبتلا به فلج مغزی.
روند کاردرمانی برای کودکان فلج مغزی
همان‌طور که پیش از این اشاره شد، پیش از تولد به دلایل مختلف ممکن است مغز نوزاد به رشد کافی دست پیدا نکند و یا در مواردی پس از زایمان، سانحه‌ای باعث بروز فلج مغزی در کودک بشود؛ در هرصورت برای توان‌بخشی به این کودکان در زمینه‌های ذهنی و جسمی، نیاز به روش‌های اصولی کاردرمانی است.
معمولا در سال‌های اول و دوم تولد، متخصصان این رشته برای بهبود کنترل سر و گردن و تنه کودک تلاش می‌کنند تا به دست گرفتن اشیاء را به او بیاموزند. پس از این دوره با استفاده از ابزارها و وسایل مختلف، انجام بازی‌ها، شبیه‌سازی فعالیتهای روزانه و... سعی می‌کنند تا توانایی‌های ذهنی و مغزی کودک را افزایش داده و بهبود ببخشند.
متخصصین کاردرمانی می توانند استراتژی های زیر را به مبتلایان فلج مغزی آموزش دهند:
- چگونه کارهای روزانه را کامل کنند.
- کارهای روزمره قابل کنترل را حفظ کنند.
- یاد بگیرید که با توانایی های شخصی سازگار شوند.
- محدودیت ها را جبران کنند.
- در فعالیت های اوقات فراغت شرکت کنند.
- کار کنند و مستقل بازی کنند.
- ورودی حسی را درک کنند.
- اعتماد به نفس بدست آورند.
- مهارت های حل مسئله را توسعه دهند.
- چگونه احساس هویت را شکل دهند.
- آزادانه با دیگران تعامل کنند.
این راهکارها می توانند به تقویت استقلال و خوشبختی بیماران و ایجاد حس اهمیت آنها در جامعه کمک کنند.
ابزار کاردرمانی کودکان فلج مغزی
گاهی لوازم پزشکی به متخصصان برای این کار کمک می‌کنند و گاهی ابزار فیزیکی و غیرفیزیکی مختلف که با مهم‌ترین آنها به طور کلی آشنا می‌شویم:
- آتل‌ها و محافظ‌های مخصوص، مانند: واکر،عصا و ویلچر
- اسباب‌بازی‌هایی که برای افزایش توان حرکتی مفید هستند
- وسایل انطباقی مانند: خودکار، مداد و قیچی
- لوازم مختلف در منزل
- بازی‌هایی که به قدرت فکر و توسعه شناختی کمک می‌کنند، مانند: پازل‌ها
نقش مهم کاردرمانی برای کودکان
این روشها باعث می‌شوند که کودکان مبتلا به فلج مغزی از جامعه کنار گذاشته نشوند و یا به انزوای خودخواسته تن ندهند؛ کاردرمانی به آنها کمک میکند که بتوانند به بازی بپردازند و هم‌زمان جسم و ذهن خود را مانند کودکان سالم تقویت کنند و در اجتماعاتی مانند مدرسه تا حد امکان طبیعی رفتار کنند. نقش‌های مهم این درمان در زندگی اطفال بسیار تعیین‌کننده است:
- کاهش سطح محدودیت‌ها
- بازی کردن و کار کردن بدون کمک دیگران
- همراهی کردن دیگران در تفریحات
- بالارفتن اعتماد به نفس در میان هم سن و سالان
- افزایش تعامل با جامعه و ایجاد حس مهم بودن در آن
- خودکفایی در گذراندن امور روزانه
- به دست آوردن روحیه، شادی و لذت مستقل بودن
- افزایش قابلیت‌های ذهنی و سرعت یادگیری و حل مسائل
تمرینات کاردرمانی فلج مغزی
این فرآیند توان‌بخشی میتواند با روشها و تمرینات بسیاری همراه باشد که خلاقیت در انجام آنها توسط درمانگر بسیار مهم است؛ یعنی علاوه بر روش‌های تعریف شده گاهی متخصص میتواند با ابداع روشی خلاقانه، روند درمان را سرعت ببخشد؛ البته باید در نظر داشت که این روشها حتما باید مطابق با اصول کاردرمانی باشند. تمرینات کاردرمانی فلج مغزی برای بهبود بخشیدن به قابلیت‌های حسی، ذهنی و فیزیکی به روش‌های زیر تقسیم می‌شوند:
افزایش قابلیت‌های حسّی و شنوایی
روشی که با مشارکت دادن کودک یا فرد بیمار در تمرین‌های مکرر، میتواند احساس لامسه و شنوایی را افزایش دهد و سایر احساسات بدن را تقویت کند. این تمرین‌های کاردرمانی روش واکنش صحیح به حرکت‌های پیرامون را آموزش می‌دهد و آگاهی‌های ذهنی و فیزیکی را بالا خواهد برد.
افزایش مهارتهای فیزیکی و محیطی
این کاردرمانی در کودکان فلج مغزی بیشتر به صورت بازی‌های مفید و آموزشی انجام می‌شود که توانایی ماهیچه‌ها را در آنها تقویت کرده و در عین حال به آنها روحیه خواهد داد؛ البته در بزرگسالان این روشها بیشتر در قالب ورزش‌های نرم و شاداب هستند که با انجام آنها فرآیند رشد فیزیکی، قدرت عضلانی، قابلیّت تحرّکی و انعطاف‌پذیری بهبود پیدا میکند.
بالا بردن قابلیت‌های بصری
کاردرمانی فلج مغزی در قالب بازی‌های آموزشی و استفاده از ابزارهای اسباب‌بازی و یا آموزش مهارت با ابزارآلات مناسب برای بزرگسالان که آرام‌آرام تکنیک‌هایی برای نقاشی کردن، خواندن، نوشتن، درک از بُعد و عُمق و درک وضوح را آموزش می‌دهند.
تقویت مهارتهای اجتماعی
روش‌هایی که برای کودکان بیشتر در قالب بازی‌های گروهی انجام می‌شوند و در افراد دیگر از روش‌های تعاملی با دیگران استفاده می‌شود، مثلا انجام کاری با کمک گرفتن از دیگران؛ انجام این کاردرمانی تلفیق شدن با جامعه را آموزش داده و بیمار فرامی‌گیرد که چگونه با اجتماع ارتباط سالم برقرار کند، از مزیّت‌های دیگر این تمرینات افزایش مهارتهای استدلالی در تعامل با دیگران است.
کاردرمانی فلج مغزی در منزل
انجام کاردرمانی برای کودک که فلج مغزی است میتواند بدون مشکل در منزل شما انجام شود. کودک در محیط خانه راحت تر انجام تمرینات را قبول خواهد کرد.یکی از خدمات ما کاردرمانی کودکان در منزل است شما با مراجعه به این صفحه میتوانید اطلاعات کاملی در این مورد کسب کنید.برای نیازهای کودک شما ممکن است کاردرمانی با تخصص خاصی نیاز باشد که در این هم کارشناس ما میتواند درمانگر مناسبی را برای فرزند شما انتخاب کند.
درباره هوم ویزیت
هوم ویزیت یک استارت آپ فعال در زمینه خدمات پزشکی و مراقبتی در منزل است که به صورت پلتفرمی کار می کند که بیماران را به پزشکان ،پرستاران و فیزیوتراپ ها وصل می کند.هوم ویزیت با همراهی تیمی مجرب و کاربلد، پزشک و فیزیوتراپ و یا متخصص مناسب با وضعیت بیمار را به منزل شما اعزام میکند.
برای مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید. 02147629600