آنوریسم زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از دیواره شریان (سرخرگ) ضعیف شود. در این شرایط آن ناحیه از رگ حالت بیرون‌زدگی پیدا میکند و یا گشاد می‌شود. دلایل بروز انواع آنوریسم تا حدودی ناشناخته است. ممکن است مادرزادی باشند، یعنی شخص با آن‌ها متولد شود. بیماری آئورت یا احتمالا آسیب به آن نیز ممکن است باعث بروز آنوریسم آئورت شود. وجود سابقه خانوادگی آنوریسم، ممکن است خطر ابتلا به آن را افزایش دهد. فاکتورهای خطر دیگر شامل فشار خون بالا، کلسترول بالا و سیگار کشیدن است. آنوریسم می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن رخ دهد، اما شایع‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر است:
- آنوریسم آئورت که در شریان اصلی قلب اتفاق می‌افتد.
- آنوریسم مغزی که در مغز رخ می‌دهد.
- آنوریسم شریان پوپلیتئال (Popliteal artery aneurysm) که در پا و در پشت زانو رخ می‌دهد.
- آنوریسم شریان مزانتریک (Mesenteric artery aneurysm) که در روده اتفاق می‌افتد.
- آنوریسم شریان طحالی که در یک سرخرگ در طحال اتفاق می‌افتد.
علائم و نحوه تشخیص آنوریسم
آنوریسم می‌تواند در طی سالیان متمادی و به آرامی ایجاد شود و اغلب علائمی ندارد. آنوریسمی که در نزدیکی سطح پوست اتفاق می‌افتد ممکن است دردناک باشد و شامل تورم (التهاب) و یک توده ضرباندار قابل مشاهده باشد. اگر آنوریسم به سرعت گسترش یابد یا پاره شود، ممکن است علائم مشخصی به طور ناگهانی ایجاد شود که معمولا شامل موارد زیر هستند :
- درد
- پوست سرد و مرطوب
- سرگیجه
- حالت تهوع و استفراغ
- ضربان سریع قلب
- شوک شدن (به علت ایجاد نقص در مسیر خون‌رسانی بدن)
- فشار خون پایین
پزشک شما می‌تواند از آنژیوگرام، سی تی اسکن یا آزمایش سونوگرافی برای تشخیص آنوریسم استفاده کند.
نحوه درمان و پیشگیری از آنوریسم
از نظر اصول پزشکی، پارگی آنوریسم یک شرایط اضطراری است. پس با مشاهده علائم ذکر شده با شماره 115 یا شماره اورژانس محلی خود تماس بگیرید و به دنبال مراقبت‌های پزشکی فوری باشید. اگر تشخیص داده شد که دچار پارگی آنوریسم نشده‌اید، برای بررسی هرگونه تغییرات دیگر در آنوریسم با پزشک متخصص قلب و عروق خود همکاری کنید. وضعیت شما بسته به اندازه و موقعیت آنوریسم ممکن است به معاینات (چکاپ) منظم نیاز داشته باشد.
برخی از آنوریسم‌ها ممکن است برای تقویت دیواره شریان با استنت (stent)، نیاز به جراحی داشته باشند. در مواردی که آنوریسم از کنار رگ خونی به حالت بیرون‌زدگی خود را نشان دهد؛ ممکن است برای بستن این ناحیه، کویل‌گذاری (کلاف‌پیچی آنوریسم) انجام شود.
خطر ابتلا خود به آنوریسم را کاهش دهید
برای کاهش خطر ابتلا به آنوریسم، این راهکارها را برای تقویت دیواره رگ‌های خونی سالم خود انجام دهید:
- فشار خون بالا را کنترل کنید
- غذاهای سالم بخورید
- فعالیت بدنی منظم داشته باشید
- سیگار را ترک کنید
- استرس‌های روزانه را مدیریت کنید
آئورت شما: نبض زندگی
فهم آئورت و نقش آن در گردش خون
آئورت شریان اصلی است که خون را از قلب شما به بقیه اعضای بدن منتقل میکند. پس از خروج خون از قلب از طریق دریچه آئورت قلب، از سرخرگ آئورت عبور میکند. این سرخرگ بزرگ در ابتدای مسیر خود حالت منحنی و عصایی شکل دارد که به سایر شریان‌های اصلی متصل می‌شود و خون غنی از اکسیژن را به مغز، عضلات و سلول‌های دیگر منتقل میکند. قطر سرخرگ آئورت در بعضی از نقاط بیش از یک اینچ است و سه لایه به نام‌های زیر دارد:
- لایه داخلی یا اینتیما (intima)
- لایه میانی یا مدیا (media)
- لایه بیرونی یا ادونتیشیا (adventitia)
وقتی مشکلی در سرخرگ آئورت رخ می‌دهد، وضعیت خون‌رسانی به قلب و کل بدن می‌تواند به خطر بیفتد.
زمانی که مشکلات آئورت قلب رخ می‌دهند
توضیح عکس: آنوریسم آئورت یک ناحیه ضعیف شده یا برآمده در دیواره آئورت است
مشکل آئورت می‌تواند به سرعت به یک وضعیت اورژانسی پزشکی جدی تبدیل شود. مشکلات جدی در آئورت قلب ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آنوریسم آئورت. که ممکن است در قفسه سینه (به نام آنوریسم توراسیک) یا هرجای دیگر بدن در امتداد سرخرگ آئورت مانند قسمت تحتانی شکم (به نام آنوریسم آئورت شکمی) ایجاد شود.
- دیسکسیون یا پارگی آئورت
توضیح عکس: دیسکسیون یا پارگی آئورت در اثر ایجاد یک شکاف بین لایه‌های آئورت، که خون خارج شده از قلب را به دام می‌اندازد؛ بروز میکند.
آنوریسم آئورت چیست؟
آنوریسم آئورت یک ناحیه ضعیف شده یا برآمده در دیواره سرخرگ آئورت است که ممکن است در هر نقطه‌ای از طول آن ایجاد شود. مشکلات ناشی از آنوریسم‌های آئورت به دو دلیل اتفاق می‌افتد:
- پارگی. ناحیه ضعیف شده یا بیرون‌زده ممکن است شکافی ایجاد کند که پارگی نامیده می‌شود و باعث می‌شود خون به نواحی دیگر بدن نشت کند.
- دیسکسیون. خونی که با قدرت از طریق سرخرگ آئورت پمپ می‌شود، می‌تواند لایه‌های دیواره این شریان را شکافته و باعث تجمع خون برای نشت مداوم آن در فضا شود، که باعث ایجاد شکاف‌های بیشتر در دیواره شریان می‌شود.
علائم اورژانسی مشکلات آئورت چیست؟
برخی از علائم پاره شدن رگ آئورت، مانند درد قفسه سینه و درد فک، معمولا با حمله قلبی همراه هستند؛ اما تیر کشیدن ناگهانی (درد شدید و منقطع)، درد منتشر، غش کردن، تنگی نفس و حتی گاهی ضعف ناگهانی در یک طرف بدن نیز از علائم مشکلات آئورت است. از آنجایی که آئورت از بالای قلب به زیر ناف حرکت میکند، ممکن است درد شدیدی در هر نقطه‌ای از این رگ اصلی ایجاد شود. دیگر علائم پاره شدن رگ آئورت ممکن است شامل پوست سرد و مرطوب، حالت تهوع و استفراغ و یا حتی شوک باشد. آنوریسم آئورت و دیسکسیون یا پارگی آئورت از شرایط تهدیدکننده زندگی هستند و باید به عنوان یک وضعیت اورژانسی پزشکی درمان شوند.
آنوریسم یا پارگی آئورت چگونه درمان می‌شوند؟
دو گزینه درمانی اصلی برای پارگی آئورت و آنوریسم آئورت وجود دارد؛ جراحی و یا داروها:
- جراحی برای ترمیم یا جایگزینی قسمت آسیب‌دیده آئورت کاربرد دارد.
- دارو برای کاهش فشار خون و کاهش خطرات پارگی استفاده می‌شوند. داروها در شرایط اورژانسی گزینه درمانی نیستند، اما اگر به نظر برسد که خطر پارگی قریب‌الوقوع وجود ندارد، ممکن است مناسب باشند.
آمارهایی درباره آنوریسم و پارگی آئورت
طبق آخرین آمار سالانه CDC، آنوریسم آئورت علت اصلی 9،846 مرگ و علت فرعی (موثر) بیش از 16147 مرگ در ایالات متحده بوده است. معمولا حدود دو سوم افرادی که پارگی آئورت دارند؛ مرد هستند. علاوه بر بالا رفتن سن، ژنتیک یا سابقه خانوادگی، افرادی که شرایط زیر را دارند نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری برای بروز آنوریسم آئورت یا پارگی آئورت باشند:
- فشار خون بالا. افزایش نیروی خون می‌تواند دیواره‌های شریان را ضعیف کند.
- شرایط ژنتیکی مانند سندرم مارفان. که باعث ایجاد مشکل در توانایی بدن برای ایجاد بافت همبند (پیوندی) سالم می‌شود.
- کلسترول بالا یا تصلب شرایین. تجمع پلاک‌ها ممکن است باعث افزایش التهاب در و اطراف آئورت و عروق خونی دیگر شود.
- شریان‌های ملتهب. تروما مانند تصادفات رانندگی، بیماری‌های خاص و شرایطی مانند واسکولیت می‌توانند باعث التهاب رگ‌های خونی بدن شوند.
- سیگار کشیدن. افرادی که سابقه سیگار کشیدن دارند؛ 3 تا 5 برابر بیشتر در معرض آنوریسم آئورت قرار می‌گیرند. کارگروه ویژه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده توصیه میکند که مردان 65-75 ساله‌ای که تا الان سیگاری بوده‌اند، باید غربالگری سونوگرافی برای آنوریسم آئورت شکمی حتی اگر علائمی ندارند انجام دهند.
افرادی که با بیماری‌های مربوط به آئورت مانند گرفتگی آئورت قلب یا سایر بیماری‌های مرتبط با قلب زندگی می‌کنند؛ می‌توانند با انجام کارهای زیر شانس خود را برای یک زندگی سالم و طولانی‌تر افزایش دهند:
- هرگونه علائم را فوراً به پزشک خود اعلام کنند.
- چکاپ‌های منظم داشته باشند.
- همیشه از سلامت کلی قلب خود مراقبت کنند.
انواع آنوریسم
در این بخش به جزئیات انواع آنوریسم اشاره خواهیم کرد.
آنوریسم آئورت شکمی
آنوریسم آئورت شکمی زمانی اتفاق می‌افتد که این رگ خونی بزرگ (آئورت) که خون شکم، لگن و پاها را تأمین میکند، به شکلی غیرطبیعی بزرگ شود یا حالت بیرون‌زدگی پیدا کند. این نوع آنوریسم غالباً در مردان بالای 60 سال که حداقل یک یا چند فاکتور خطر از جمله آمفیزم (ریوی)، سابقه خانوادگی، فشار خون بالا، کلسترول بالا، چاقی و سیگار کشیدن دارند؛ دیده می‌شود. پارگی آنوریسم آئورت شکمی یک وضعیت اورژانسی پزشکی محسوب می‌شود و فقط حدود 20 درصد بیماران زنده می‌مانند. در صورت داشتن درد شدید در شکم یا کمر خود که پس از مدتی رفع نمی‌شود،حتما با یک پزشک مشورت کنید.همچنین برای تشخیص آنوریسم آئورت شکمی میتوانید از خدمات سونوگرافی در منزل هوم ویزیت استفاده کنید.
آنوریسم مغزی
آنوریسم مغزی که معمولا حدود 5 درصد از جمعیت را تحت تأثیر قرار می‌دهد، هنگامی رخ می‌دهد که دیواره یک رگ مغز ضعیف شده و حالت برآمدگی یا بیرون‌زدگی پیدا کرده است. آنوریسم مغزی انواع مختلفی دارد. شایع‌ترین آن "آنوریسم بِری" (berry aneurysm) است که در بزرگسالان بیشتر دیده می‌شود. اندازه آن می‌تواند از چند میلی‌متر تا بیش از یک سانتی‌متر باشد. وجود سابقه خانوادگی آنوریسم‌های بری چندگانه ممکن است خطر شما را برای ابتلا به آن افزایش دهد. شرایطی که باعث آسیب یا ضعیف شدن دیواره رگ‌های خونی می‌شوند، از جمله تصلب شرایین (گرفتگی عروق)، تروما یا عفونت، ممکن است باعث بروز آنوریسم مغزی شوند. سایر فاکتورهای خطر شامل شرایط پزشکی مانند بیماری کلیه پلی‌کیستیک، باریک شدن آئورت و اندوکاردیت هستند. مانند سایر انواع آنوریسم، آنوریسم مغزی ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد. علائم آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سردرد شدید
- دوبینی
- کم‌بینایی یا از دست دادن بینایی
- سردرد
- چشم درد
- گردن درد
- گرفتگی و سفتی گردن
آنوریسم آئورت توراسیک (سینه‌ای)
آنوریسم آئورت توراسیک همان برآمدگی یا بیرون‌زدگی غیرطبیعی بخشی از آئورت است که از میان قفسه سینه عبور میکند. شایع‌ترین علت آن آترواسکلروزیس یا تصلب شرایین است. سایر فاکتورهای خطر عبارتند از:
- افزایش سن و پیری
- داشتن مشکلات ژنتیکی مانند سندرم مارفان
- التهاب آئورت
- جراحت ناشی از سقوط یا دیگر انواع تروما
- سفلیس
بیمار مبتلا به آنوریسم ممکن است هیچ علائمی را تجربه نکند تا زمانی که آنوریسم شروع به نشتی خون در بافت مجاور کند و یا بیرون‌زدگی آنوریسم گسترش پیدا کند. علائم آنوریسم آئورت توراسیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- گرفتگی صدا
- مشکلات بلع
- تنفس غیرطبیعی با صدای بلند
- تورم در گردن
- احساس درد در قفسه سینه یا بالای کمر
- پوست سرد و مرطوب
- حالت تهوع و استفراغ
- ضربان سریع قلب
- بی‌قراری
پارگی آنوریسم آئورت توراسیک یک وضعیت اورژانسی پزشکی است. با شماره 115 تماس بگیرید و به دنبال مراقبت‌های پزشکی فوری باشید.
درباره هوم ویزیت
هوم ویزیت یک استارت آپ فعال در زمینه خدمات پزشکی و مراقبتی در منزل است که به صورت پلتفرمی کار می کند که بیماران را به پزشکان ،پرستاران و فیزیوتراپ ها وصل می کند.هوم ویزیت با همراهی تیمی مجرب و کاربلد، پزشک و فیزیوتراپ و یا متخصص مناسب با وضعیت بیمار را به منزل شما اعزام میکند.
برای مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید. 02147629600