برای شما پیش آمده است که حین مطالعه یا صحبت پیرامون مسائل پزشکی و سلامتی، با اصطلاح "کلسترول بالا" مواجه شده باشید و اصلا متوجه منظور و مفهوم این اصطلاح نشوید؟ امروز میخواهیم در این مورد که کلسترول چیست ، تفاوت میان کلسترول خوب با کلسترول بد و اصول و قواعد ضروری در آزمایش کلسترول صحبت کنیم؛ پس تا انتها با ما همراه باشید.
کلسترول چیست؟
کلسترول یکی از انواع گوناگون چربی می باشد که در خون شما میتوان آن را یافت. هرکدام از اعضای بدن انسان از قبیل قلب، کلیه، مخچه و سایر بخش ها و ارگان ها برای آن که وظایف خود را به نحو احسن انجام دهند، به کلسترول نیاز دارند. با این حال ، شما بسته به نیاز بدن خود، به مقداری کم یا مقدار زیادی کلسترول نیازمند هستید!
در بدن ، این کبد شما است که کلسترول را تولید می کند. به جز این که بدن، خودش این کلسترول را به صورت طبیعی تولید می کند، شما همچنین می توانید از غذاهایی که در طول شبانه روز میل می فرمایید نیز مقداری کلسترول دریافت کنید. مواد غذایی مانند تخم مرغ ، کره ، ماهی ، شیر ، گوشت و پنیر همگی شان کم و بیش دارای کلسترول هستند؛ اما سبزیجات سبز و میوه ها کلسترول ندارند و با خوردن آن ها هیچ کلسترولی وارد بدن شما نمی شود. مصرف هر چیزی به میزان بیش تر از حد طبیعی اش می تواند برای شما مضر باشد. به همین ترتیب ، خوردن بیش از حد چربی و طبیعتا کلسترولی که به همراه خود دارند نیز می تواند روی اعضای بدن شما و سلامتی تان، تأثیری منفی بگذارند.
انواع گوناگون کلسترول کدام هستند؟
کلسترولی که در خون شما وجود دارد، نیازمند عبور از بخش های مختلف بدن شما می باشد ، اما این کار را به تنهایی نمی تواند انجام دهد. بنابراین ، کلسترول با پروتئین های دیگر موجود در بدن شما ترکیب می گردد و از طریق جریان خون و مسیر هایش، از بخش های گوناگون بدن شما عبور می کند. این کلسترول که به صورت ترکیب شده با پروتئین در داخل خون و مسیر های عبوری خون شما جریان دارد را لیپوپروتئین می نامیم.
به صورت کلی ، دو نوع کلسترول وجود دارد:
- کلسترول لیپوپروتئین که چگالی اش کم می باشد (LDL) و به عنوان کلسترول بد در زبان عام شناخته می شود: این نوع کلسترول، کلسترول طبیعی ساخته شده توسط بدن را از کبد به خون منتقل می کند ، خون محلی است که کلسترول در آن می تواند به رگ های خونی بچسبد.
- کلسترول لیپوپروتئین که چگالی اش بالا می باشد (HDL) و به عنوان کلسترول خوب در زبان عام شناخته می شود: این نوع کلسترول، کلسترول موجود در خون را به کبد منتقل می کند ، و در آنجا کلسترول تجزیه می گردد.
اگر یادگیری و به خاطر سپردن این موضوع که کدام یک از کلسترول ها خوب است و کدام یک، بد است، می توانیم از یک کد که در سرواژه ی نام علمی این کلسترول ها وجود دارد، بهره ببریم, : HDL کلسترول خوب است ، و حرف Hدر آن، یادآور واژه ی لاتین سلامتی(Health) می باشد، بنابراین آن را به عنوان کلسترول "سالم" - "H" می توانیم به خاطر مان بسپاریم. وقتی HDL کلسترول خوب باشد، پس مورد دیگر، یعنی LDL می شود کلسترول بد.
اگر در خون شما، بیش از مقدار طبیعی، کلسترول بد وجود داشته باشد، چه اتفاقی می افتد؟
اگر در بدن شما، بیش از مقدار طبیعی، کلسترول LDL (بد) وجود داشته باشد ، مقدار اضافی آن به راحتی می تواند به دیواره ی رگ های خونی در سراسر بچسبد. این نوع از تجمع کلسترول، منجر به ایجاد توده هایی می گردد که "پلاک" نامیده می شود. به تدریج و با گذر زمان و ضخیم شدن این پلاک ها ، لومن داخلی(لومن: حفره یا مجرای سلولی لوله مانندی که در اینجا، در جداره ی رگ های خونی وجود دارد) رگ های خونی، باریک و باریک تر می شود. این لومن های داخلی رگهای خونی که باریک تر شده اند ، سبب بروز انسداد(بسته شدن، مسدود شدن) جریان خون و اختلال در خون رسانی به قلب و سایر اندام های بدن شما می شوند و هنگامی که انسداد جریان خون به قلب شما ایجاد گردد ، به راحتی می تواند سبب بروز درد در قفسه ی سینه و یا در موارد پیشرفته حتی سبب بروز حمله ی قلبی گردد. بنابراین ، میزان کلسترول بد موجود در خون شما و خطر ابتلای شما به بیماری های قلبی-عروقی رابطه ای مستقیم با هم دارند.
بدن شما حتی کلسترول(بد) به میزان لازم را خودش به طور طبیعی تولید می کند. با این حال ، داشتن یک سبک زندگی نامناسب و رژیم غذایی ناسالم می تواند بدن شما را وادار به تولید کلسترول LDL یا همان کلسترول بد، آن هم بیش تر از مقدار مورد نیاز، کند و سبب افزایش سطح کلسترول LDL در خون شما بشود:
یک سری عوامل هستند که سبب افزایش سطح کلسترول بد در بدن شما می شوند:
- خوردن غذاهای ناسالم و پرچرب
- دنباله روی کردن از یک سبک زندگی کم تحرک و تقریبا غیرفعال
- مصرف سیگار و سایر دخانیات یا قرار گرفتن در معرض دود تنباکو
- چاق شدن و داشتن اضافه وزن
هنگامی که اصطلاح "کلسترول بالا" به گوش شما می خورد ، بدانید که منظور از این اصطلاح، معمولاً مقادیر بالای کلسترول بد و یا سطح پایینی از کلسترول خوب می باشد.
داشتن میزان بالای کلسترول در بدن شما، می تواند به سبب نقشی باشد که وراثت و ژنتیک ایفا می کنند!
ممکن است که شما یک سری از ژن ها را از اعضای خانواده ی خود مانند پدر، مادر و یا حتی پدربزرگ و مادربزرگ تان به ارث برده باشید که سبب می شود بدن شما همواره بیش از حد طبیعی و معمول، کلسترول داشته باشد. این حالت، یک بیماری است که آن را "هایپرکلسترولمی خانوادگی" (FH) می نامیم. بهتر است آگاه باشید که هایپرکلسترولمی خانوادگی، بیماری خطرناکی است! چرا که می تواند شخص مبتلا را به سمت ابتلا به بیماری قلبی آترواسکلروتیک(تصلب شراین) زودرس سوق بدهد که یکی از دلایل عمده ی مرگ و میر در بزرگسالان محسوب می شود.
چگونه می توانیم متوجه شویم که میزان کلسترول بالایی داریم؟
شما به واسطه ی یک آزمایش کلسترول کامل - که به آن پانل لیپید(lipid panel) یا پروفایل لیپید(lipid profile) نیز گفته می شود می توانید متوجه شوید که میزان کلسترول بدن شما طبیعی است یا خیر . آزمایش کلسترول کامل ، یک آزمایش خون ساده است که می تواند میزان کلسترول (و تری گلیسیرید) موجود در خون شما را اندازه گیری کند. این آزمایش ساده، ابزار مهمی است برای شناسایی افرادی که در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی ، به ویژه بیماری عروق کرونر قرار دارند. این آزمایش به راحتی می تواند به شما در تعیین خطر تجمع پلاک در عروق گوناگون بدن که می تواند سبب تنگی یا انسداد عروق شما شده و شما را به بیماری تصلب شرایین مبتلا سازد، کمک کند.
انجام آزمایش کلسترول به چه افرادی توصیه می گردد؟
حتی خود شما که درحال مطالعه ی این مطلب هستید، ممکن است در معرض خطر ابتلا به سطح بالای کلسترول باشید؛ درواقع تحت شرایط زیر، شما نیازمند انجام آزمایش کلسترول می باشید:
- در میان اعضای خانواده و یا بستگان نزدیک، فرد یا افرادی با سابقه ی کلسترول بالا یا حملات قلبی وجود داشته باشند.
- دچار مشکل چاقی و یا اضافه وزن باشید.
- یک سبک زندگی کم تحرک و غیرفعال داشته باشید.
- از یک رژیم غذایی ناسالم پیروی کنید.
- به صورت افراطی دخانیات(سیگار و قلیان و...) مصرف کنید.
- اگر شما یک مرد با سن بیش تر از 45 سال یا یک زن با سن بالاتر از 55 سال باشید.
- مبتلا به بیماری دیابت باشید.
براساس رهنمودهای بالینی و توصیه های سلامتی عمومی ، افرادی که سابقه ی سکته ی مغزی و یا سکته ی قلبی دارند، به طور منظم، نیازمند انجام آزمایش کلسترول برای پیگیری اثربخشی داروهای خود می باشند.
چه زمانی باید آزمایش کلسترول بدهیم؟
- اگر شما یک فرد بزرگسال می باشید و هیچ گونه سابقه ی قبلی و یا زمینه ی ارثی برای ابتلا به بیماری های قلبی ندارید ، این آزمایش را به عنوان یک معاینه ی منظم دوره ای برای سلامتی خود در بازه هایی به صورت هر چهار تا شش سال یک بار انجام دهید. کودکان ، نوجوانان و جوانان باید یک بار در سنین 9 تا 11 سالگی و سپس بار دیگر، در سنین 17 تا 21 سالگی آزمایش کلسترول بدهند.
- هنگامی که فاکتورهای خطر بروز بیماری قلبی در فرد وجود دارد ، هنگامی که نتایج قبلی سطح کلسترول پر خطر را نشان می دهد و / یا اگر فرد، تحت هر نوع درمان لازم به خاطر سطح کلسترول بالای خون قرار دارد ، آزمایش باید به تعداد بیشتر و در فواصلی منظم انجام شود.
- اگر شما فردی بالغ هستید و به طور متوسط در معرض خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قرار دارید ، باید میزان کلسترول بدن خود را هر پنج سال یک بار، چک کنید و این چک کردن ها را از 18 سالگی باید آغاز کنید.
چگونه می توان از ابتلا به داشتن میزان بالای کلسترول جلوگیری کرد؟
ایجاد کردن یک تغییر اساسی و مثبت در سبک زندگی، اولین و مهم ترین گام برای کاهش میزان سطح کلسترول و کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی می باشد؛ پس باید اهمیت آن را همواره به خاطر داشته باشیم. باید ورزش را به عنوان یک جز اساسی و تعیین کننده در برنامه ی روزانه ی خود قرار دهید. حتما از مصرف کردن مواد غذایی فرآوری شده و سرخ شده پرهیز کنید. اگر احساس می کنید که کلسترول بالایی دارید ، بهتر است که حتما آزمایش کلسترول بدهید و با پزشک خود در این باره مشورت های لازم را انجام دهید تا به موقع و پیش از بروز هرگونه آسیب ناشی از افزایش میزان کلسترول، مورد معالجه قرار گیرید.
اکنون حتی ایجاد کردن تغییراتی جزئی نیز می تواند در جلوگیری از دچار شدن به سطح کلسترول بالا به شما کمک کند؛ این پیشگیری ها و تغییرات ساده و جزئی ، به راحتی می تواند شما را از مواجه شدن با خطرات و بیماری های حساسی مانند بروز حمله ی قلبی و سکته ی مغزی در آینده نجات دهد.
درباره هوم ویزیت
هوم ویزیت یک استارت آپ فعال در زمینه خدمات پزشکی و مراقبتی در منزل است که به صورت پلتفرمی کار می کند که بیماران را به پزشکان ،پرستاران و فیزیوتراپ ها وصل می کند.هوم ویزیت با همراهی تیمی مجرب و کاربلد، پزشک و فیزیوتراپ و یا متخصص مناسب با وضعیت بیمار را به منزل شما اعزام میکند.
برای مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید. 02147629600