-2473.jpg "دامنه حرکتی مفصل زانو،ران و شانه در فیزیوتراپی چیست؟")
دامنه حرکتی (ROM) همان اندازه‌گیری میزان حرکت در اطراف (حول) یک مفصل یا قسمت خاصی از بدن است. دامنه حرکتی مفصل معمولاً در طی ارزیابی‌های فیزیوتراپی یا یک دوره درمانی اندازه‌گیری می‌شود. سایر شاخص‌هایی که ممکن است فیزیوتراپیست شما اندازه‌گیری کند شامل میزان قدرت، انعطاف‌پذیری، تعادل و شیوه راه رفتن شما است.در این مطلب در مورد دامنه حرکتی مفاصل زانو،شانه و ران اطلاعات مفیدی را کسب خواهید کرد.
دامنه حرکتی چگونه اندازه گیری می‌شود؟
دامنه حرکتی توسط فیزیوتراپیست شما با استفاده از دستگاهی به نام گونیومتر (goniometer) اندازه‌گیری می‌شود. گونیومتر یک وسیله دستی فلزی یا پلاستیکی با دو بازو است. اعدادی که فاصله زاویه‌ای را نشان می‌دهند بر روی دستگاه هستند، دقیقاً مانند یک نقاله. فیزیوتراپیست بازوهای دستگاه را در امتداد بدن شما قرار می‌دهد و سپس با حرکت دادن بدن در جهات خاصی، میزان حرکت انجام شده را اندازه‌گیری میکند. اندازه‌گیری دامنه حرکتی معمولاً یک روش بدون درد است. در مواردی مثل بعد از جراحی یا آسیب‌دیدگی ممکن است اندازه‌گیری دامنه حرکتی دردناک باشد، اما درد آن معمولاً کوتاه‌مدت و موقتی است و فقط در هنگام اندازه‌گیری رخ می‌دهد. به طور کلی، سه نوع دامنه حرکتی یا ROM وجود دارد که اندازه‌گیری می‌شوند. این‌ها شامل دامنه حرکتی غیرفعال (PROM)، دامنه حرکتی فعال کمکی (AAROM) و دامنه حرکتی فعال (AROM) است.
دامنه حرکتی غیرفعال
دامنه حرکتی غیرفعال (منفعل) در اطراف مفصلی اندازه‌گیری می‌شود که از عضلات آن برای حرکت استفاده نمی‌کنید. در این شرایط شخص دیگری مانند فیزیوتراپیست، بدن شما را که در حالت آرامش است به صورت دستی حرکت می‌دهد. همچنین ممکن است برای اندازه‌گیری دامنه حرکتی به روش غیرفعال از دستگاهی استفاده شود. به عنوان مثال، پس از جراحی تعویض مفصل زانو، ممکن است نتوانید از عضلات خود برای حرکت دادن زانو استفاده کنید. در این شرایط با فیزیوتراپی تعویض مفصل زانو فیزیوتراپیست شما ممکن است زانوی شما را خم و راست کند و به صورت منفعلانه پای شما را حرکت دهد. گاهی اوقات، دستگاهی به نام حرکت غیرفعال مداوم (CPM) برای تعیین دامنه حرکتی غیرفعال استفاده می‌شود. تعیین دامنه حرکتی به روش غیرفعال معمولاً در مراحل اولیه بهبودی پس از جراحی یا جراحت و یا در شرایطی که به علت معلولیت نمی‌توان حرکات طبیعی انجام داد؛ استفاده می‌شود. ممکن است از این روش برای جلوگیری از انقباض‌های بیشتر یا ایجاد زخم‌های فشاری پوست نیز استفاده شود.
دامنه حرکتی فعال کمکی
دامنه حرکتی فعال کمکی زمانی کاربرد دارد که میتوانید قسمت آسیب‌دیده بدن خود را حرکت دهید، اما برای اطمینان از عدم آسیب یا آسیب بیشتر ممکن است برای حرکت نیاز به مقداری کمک داشته باشید. این میزان کمک برای حرکت بدن شما می‌تواند از طرف خودتان یا شخص دیگری باشد. همچنین ممکن است از یک دستگاه مکانیکی یا ماشین استفاده شود. نمونه‌ای از تعیین دامنه حرکتی به روش فعال کمکی، بعد از جراحی روتاتورکاف شانه است. ممکن است به شما اجازه داده شود که بازوی خود را حرکت دهید، اما شخص دیگری بهتر است در حین حرکت بازوی شما کمک کند؛ تا بتوانید میزان فشاری که وارد می‌شود را کاهش دهید. این روش معمولاً پس از جراحت یا جراحی، هنگامی که بهبودی رخ داده است و عضله شما می‌تواند منقبض می‌شود، استفاده می‌شود. اما برای جلوگیری از وارد شدن آسیب به قسمت بهبودیافته، هنوز محافظت لازم است.
دامنه حرکتی فعال
دامنه حرکتی فعال هنگامی استفاده می‌شود که شما از عضلات خود برای کمک به حرکت قسمتی از بدن استفاده می‌کنید. این روش اندازه‌گیری به هیچ شخص یا دستگاه دیگری برای کمک به شما در حین حرکت عضلات نیاز ندارد. تعیین دامنه حرکتی به روش فعال در مواقعی استفاده می‌شود که پس از جراحت یا جراحی بتوانید به طور مستقل حرکت خود را شروع کنید و به محافظت کم یا هیچ‌گونه محافظتی برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی بیشتر نیاز نباشد. تمرینات ورزشی تقویتی نوعی دامنه حرکتی فعال هستند.
حتماً با فیزیوتراپیست یا پزشک خود صحبت کنید تا در صورتی که آسیب‌دیدگی دارید یا جراحی کرده‌اید؛ بدانید چه نوع روشی برای اندازه‌گیری دامنه حرکتی شما لازم است. درک اینکه دامنه حرکتی چیست و چگونه در فیزیوتراپی استفاده می‌شود می‌تواند به شما کمک کند تا در مورد دوره فیزیوتراپی خود آگاهی بیشتر و یک تجربه فیزیوتراپی مثبت داشته باشید. یادتان باشد که تلاش در جهت بدست آوردن دامنه حرکتی طبیعی، می‌تواند به بازگشتی ایمن و سریع به سوی تحرک عملکردی مطلوب کمک کند.
در ادامه این مطلب به منظور درک بهتر پاسخ پرسش دامنه حرکتی مفصل چیست؟ به نحوه اندازه‌گیری دامنه حرکتی سه مفصل زانو، شانه و ران اشاره خواهیم کرد.
دامنه حرکتی مفصل زانو
.jpg-homevisit-209.jpg "دامنه حرکتی مفصل زانو")
داشتن یک دامنه حرکتی کامل مفصل زانو برای عملکرد روزمره واقعاً مهم است. چرا که زانو باید بتواند خم و راست شود تا ما بتوانیم راه برویم و بدویم، وزن بدن خود را تحمل کنیم، تعادل خود را کنترل کنیم و به واقع زانو یک ضربه‌گیر مهم برای بدن است. وقتی دامنه حرکتی مفصل زانو به دلایلی محدود شود، احتمالا احساس درد می‌کنیم و نشان‌دهنده آن است که اختلال یا آسیبی وجود دارد. به عنوان مثال، طبق اصول فیزیوتراپی دامنه حرکتی فعال طبیعی مفصل زانو باید در زمان خم شدن کامل زانو در حدود 135 درجه، کشش کامل زانو صفر درجه، چرخش داخلی زانو 10 درجه و چرخش خارجی زانو 30 تا 40 درجه باشد. دامنه حرکتی غیرفعال طبیعی آن باید در زمان خم شدن زانو (برحسب سایز پا) تا حدود 150 درجه و کشش زانو تا حدود 10 درجه باشد
تمرینات زیادی وجود دارد که میتوانید تحت نظر فیزیوتراپیست برای افزایش دامنه حرکتی مفصل زانو انجام دهید. زیرا افزایش حتی چند درجه دامنه حرکتی، به ویژه در هنگام کشش زانو، می‌تواند تفاوت چشمگیری در میزان حرکت شما در هنگام انجام فعالیت‌های روزانه ایجاد کند.
دامنه حرکتی مفصل شانه
دامنه حرکتی طبیعی شانه شما به میزان انعطاف‌پذیری و سلامت کلی شانه بستگی دارد. از آنجایی که میزان دامنه حرکتی مفصل شانه از دیگر مفاصل بیشتر است؛ در صورت نبود هیچ اختلال یا دردهای مفصلی باید بتوانید آن را در جهات مختلف حرکت دهید. به عنوان مثال، طبق اصول فیزیوتراپی دامنه حرکتی طبیعی مفصل شانه در زمان خم شدن شانه حدود 180 درجه و در هنگام کشش شانه بین 45 تا 60 درجه است. محدوده طبیعی برای موقعیت ابداکسیون شانه (دور کردن شانه از محور بدن) حدود 150 درجه و برای موقعیت اداکسیون شانه (نزدیک کردن شانه به محور بدن) بین 30 تا 50 درجه است. دامنه حرکتی طبیعی چرخش میانی مفصل شانه سالم 70 تا 90 درجه و چرخش جانبی حدود 90 درجه است.
دامنه حرکتی مفصل ران
فیزیوتراپیست‌ها از مقایسه دامنه حرکتی مفصل ران اندازه‌گیری شده در موقعیت‌های مختلف با میزان طبیعی آن طبق ایندکس‌های فیزیوتراپی، احتمال بروز اختلالات اسکلتی عضلانی مختلف را بررسی می‌کنند. اصولا دامنه حرکتی طبیعی مفصل ران در زمان خم شدن ران حدود 125 درجه، کشش ران حدود 115 درجه، برای موقعیت ابداکسیون بین 0 تا 45 درجه، برای موقعیت اداکسیون 45 تا 0 درجه، چرخش میانی مفصل ران 0 تا 45 درجه و چرخش جانبی 0 تا 45 درجه است.
نتیجه گیری
اگر در حین حرکت هرکدام از مفاصل خود احساس درد می‌کنید، حتما با پزشک ارتوپد خود مشورت کنید. چرا که طبق یک برنامه درمانی مناسب تحت نظر فیزیوتراپیست و انجام تمرینات مختلف میتوانید در کوتاهترین زمان دامنه حرکتی مفصل آسیب‌دیده خود را بدون آنکه احساس درد کنید افزایش دهید و به زندگی عادی بازگردید. امیدواریم با مطالعه این مطلب به پاسخ مناسبی برای پرسش دامنه حرکتی مفصل چیست؟ رسیده باشید.
درباره هوم ویزیت
هوم ویزیت یک استارت آپ فعال در زمینه خدمات پزشکی و مراقبتی در منزل است که به صورت پلتفرمی کار می کند که بیماران را به پزشکان ،پرستاران و فیزیوتراپ ها وصل می کند.هوم ویزیت با همراهی تیمی مجرب و کاربلد، پزشک و فیزیوتراپ و یا متخصص مناسب با وضعیت بیمار را به منزل شما اعزام میکند.
برای مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید. 02147629600